Οι επιπτώσεις της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ελληνική βιοποικιλότητα (2000-2016): Νέα επιστημονική δημοσίευση

06.08.2018

• ΑΡΧΙΚΗ
• Νεα
• Οι επιπτώσεις της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ελληνική βιοποικιλότητα (2000-2016): Νέα επιστημονική δημοσίευση

Στο έγκριτο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Environmental Monitoring and Assessment δημοσιεύτηκε ένα νέο άρθρο που διερευνά την κατάσταση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στη χώρα μας και τις επιπτώσεις της στη βιοποικιλότητα.  Η δημοσίευση βασίστηκε στα δεδομένα που συγκεντρωθήκαν και αναλύθηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE+ «Η Επιστροφή του Ασπροπάρη» που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2016, από μία ομάδα επιστημόνων από διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς της Ελλάδας που συνιστούν την Ομάδα Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια.

Αν και η χρήση τους απαγορεύεται ρητά, τα δηλητηριασμένα δολώματα, κοινώς γνωστά ως φόλες, συνεχίζουν να αποτελούν μία ευρέως διαδεδομένη και βαθιά ριζωμένη συνήθεια που προκαλεί μεγάλες επιπτώσεις στην άγρια πανίδα, κυρίως στα πτωματοφάγα πουλιά όπως οι γύπες, άλλα και σε άλλα σαρκοφάγα αρπακτικά ζώα όπως αρκούδες, λύκοι, αλεπούδες κ.λπ. Θύματα αυτής της νοσηρής πρακτικής είναι βέβαια και τα σκυλιά είτε πρόκειται για αδέσποτα, δεσποζόμενα ή εργασίας (τσοπανόσκυλα, κυνηγόσκυλα).

Το παρόν άρθρο, αναλύει στοιχεία από 1.015 περιστατικά δηλητηρίασης που έλαβαν χώρα στην ελληνική ύπαιθρο από το 2000 έως και το 2016 και προκάλεσαν τον θάνατο σε 3.248 ζώα. Αξίζει να αναφερθεί ότι αναλύθηκαν τα δεδομένα που παραχωρήθηκαν από τα μέλη της Ομάδας Εργασίας για τις περιοχές όπου έχουν ενεργό δράση και παρουσία. Ο σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνηθούν διάφορα ερωτήματα σχετικά με αυτήν την παράνομη πρακτική όπως οι αιτίες (για ποιον λόγο τοποθετεί κάποιος φόλες;), οι δράστες (ποιοι είναι συνήθως;), τα θύματα (ποιες είναι οι ομάδες ζωών που πλήττονται;), οι ουσίες που χρησιμοποιούνται (ποιες είναι οι τοξικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε μία φόλα;) και άλλα σημαντικά θέματα, καθώς και αν υπάρχει κάποια λύση γι’ αυτήν την μάστιγα.

Από τα διάφορα αποτελέσματα της έρευνας, αξίζει να επισημανθούν κάποια πολύ ενδιαφέροντα: το 33,5% των θυμάτων της άγριας πανίδας ανήκει στην ομάδα των σαρκοφάγων και αρπακτικών πουλιών (αν εξαιρέσουμε τα έντομα και ζώα που δεν ταυτοποιήθηκαν), γεγονός που αποδεικνύει πως τα δηλητηριασμένα δολώματα είναι υπεύθυνα, σε πολύ μεγάλο βαθμό, για τη ραγδαία μείωση που έχουν υποστεί αυτά τα είδη πουλιών τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα όσον αφορά στην περίπτωση των τεσσάρων ειδών γυπών που απαντούν στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτο είναι ότι σχεδόν το 40% των δηλητηριασμένων ζωών ήταν σκυλιά, κυρίως σκυλιά εργασίας, πράγμα που δείχνει ότι τα δηλητηριασμένα δολώματα δεν αποτελούν πληγή μόνο για την άγρια πανίδα και τη βιοποικιλότητα αλλά και για την οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων της υπαίθρου.

Σχετικά με τις αιτίες της χρήσης και διασποράς δηλητηριασμένων δολωμάτων, αν και στα περισσότερα περιστατικά το κίνητρο δεν είναι γνωστό (58,7%), στις περιπτώσεις που αυτή έχει καταγραφεί, η πιο κοινή αιτία (56,1%) φαίνεται να είναι οι διαφωνίες μεταξύ χρηστών γης (π.χ. μεταξύ κτηνοτρόφων και κυνηγών ή γειτόνων κτηνοτρόφων), ενώ φαίνεται ότι μόνο το 15,4% των περιστατικών είχαν ως στόχο μεγάλα σαρκοφάγα ζώα που προκαλούσαν ζημιές στην παραγωγή (π.χ. απώλειες στα κτηνοτροφικά ζώα από λύκους ή στα μελίσσια από αρκούδες). Επιπρόσθετα, η μελέτη αυτή αποκαλύπτει την εκτεταμένη δράση στην Ελλάδα ενός κυκλώματος παράνομης εμπορίας μη εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων, καθώς οι πιο συχνές δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων στα δηλητηριασμένα δολώματα, εκτός από το Methomyl που πλέον είναι εγκεκριμένο σε μία συγκεκριμένη μορφή, είναι τα απαγορευμένα καρβαμαδικά όπως το Carbofuran και τα οργανοχλωρικά όπως το Endosulfan.

Τέλος, ένα αξιοσημείωτο συμπέρασμα είναι πως μόνο στο 26,6% των περιστατικών έχει υποβληθεί επίσημη καταγγελία στις αρμόδιες διωκτικές αρχές. Αυτό  δείχνει ενδεχομένως αφενός ότι η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων δεν αντιμετωπίζεται ως έγκλημα από τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες δείχνουν τεράστια ανοχή στα περιστατικά αυτά, και αφετέρου, μια ενδεχόμενη έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στις διωκτικές αρχές για την αποτελεσματική διαχείρισή τους.

Τέλος, οι συγγραφείς του άρθρου προτείνουν ορισμένες δράσεις αντιμετώπισης του φαινομένου, που έχουν ως βασικό άξονα τον σχεδιασμό ενός στοχευμένου νομικού πλαισίου υπό τη μορφή μιας Εθνικής Στρατηγικής για την καταπολέμηση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Ελλάδα.

Το άρθρο είναι διαθέσιμο σε μορφή pdf ΕΔΩ.

Πίσω